Bén rễ trên vùng đất Sông Xoài (TX. Phú Mỹ) từ năm 2000 đến nay, cây bưởi da xanh không chỉ đem lại thu nhập ổn định cho nhiều gia đình mà còn ghi tên BR-VT trên bản đồ vùng đất xuất xứ một loại trái cây đặc sản trứ danh khắp cả nước.
BỎ TIÊU, CÀ PHÊ QUA TRỒNG BƯỞI
Đến xã Sông Xoài, chỉ cần hỏi nhà ông Ba Ta (Phạm Anh Ta), hầu như ai cũng biết, bởi ông là người đầu tiên đưa giống bưởi da xanh về trồng tại đây. Ông Ta quê Trà Vinh. Năm 1987, ông đến Sông Xoài lập nghiệp, trồng cà phê, tiêu trên diện tích 2ha do gia đình khai phá. Đến năm 2000, vườn cây đã già, năng suất thấp, sâu bệnh nhiều, chăm sóc vất vả nhưng giá bán bấp bênh. Muốn chuyển đổi cây trồng mới, ông đến Trung tâm Nghiên cứu Cây ăn quả miền Đông Nam Bộ để tìm hiểu loại cây phù hợp thì được giới thiệu về giống bưởi da xanh. Ông tiếp tục hành trình tham quan một số vườn bưởi da xanh ở Đồng Nai, Bến Tre thấy thổ nhưỡng khá giống vùng đất Sông Xoài (đất đen, mịn, bề mặt khô nhưng bên dưới có mạch nước ngầm), cây sai trái, quả to tròn đều, đỡ tốn công chăm sóc, thu hoạch và đầu ra ổn định hơn tiêu, cà phê. Về nhà, ông phá bỏ 0,5ha cà phê rồi trồng thử 60 gốc bưởi da xanh đầu tiên ngay trong năm 2000.
 |
| Ông Phạm Anh Ta chăm sóc vườn bưởi Tết. |
3 năm sau, cây bắt đầu cho trái. Tuy nhiên, lúc này, một số cây có hiện tượng vàng lá, thối rễ rồi chết dần. Tiếp tục đến các trung tâm nghiên cứu cây trồng tìm hiểu về bệnh trên cây có múi, ông nhận ra những cây sinh trưởng tốt được trồng trên nền đất đó độ dốc thoai thoải, không be bồn xung quanh, tuân thủ đúng quy trình làm đất; còn số cây bị bệnh chủ yếu trồng tại vị trí đất đã trồng cà phê trước đó mà chưa được cải tạo. Tìm được nguyên nhân, nắm vững kỹ thuật, đúng lúc này bưởi dần có giá hơn, đến năm 2007, ông Ta quyết định đốn hết cà phê, tiêu, dọn sạch vườn đầu tư cải tạo lại đất rồi trồng thêm 150 gốc bưởi da xanh nữa.
Ngoài ông Ta, ông Hồ Văn Kiệt, hiện là Giám đốc HTX bưởi da xanh Sông Xoài cũng được xem là người tiên phong trồng bưởi tại Sông Xoài. Ban đầu ông Kiệt trồng bưởi Năm Roi trên diện tích 5 sào. Sau đó, nhận thấy nhu cầu thị trường chuộng bưởi da xanh hơn, ông Kiệt phá bỏ toàn bộ vườn bưởi Năm Roi trồng 400 gốc bưởi da xanh. Đến nay, sau hơn 10 năm chăm sóc, với sự hỗ trợ tích cực của Trung tâm Nghiên cứu cây ăn quả miền Đông Nam Bộ, vườn bưởi của ông Kiệt đã mở rộng lên hơn 3ha.
CÂY KHÔNG PHỤ CÔNG NGƯỜI
Nhận thấy vùng đất Sông Xoài phù hợp với cây bưởi, ông Ta và ông Kiệt đã mạnh dạn thành lập HTX, xây dựng thương hiệu chứng nhận nhãn hiệu tập thể cho bưởi da xanh Sông Xoài, vận động bà con cùng tham gia liên kết sản xuất, tìm thị trường tiêu thụ ổn định. Được sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, năm 2013, HTX bưởi da xanh Sông Xoài thành lập. Hiện số thành viên HTX lên tới 120 người, với tổng diện tích gần 145ha. Năm 2014, HTX cũng được Trung tâm Nghiên cứu cây ăn quả miền Đông Nam Bộ phối hợp với Sở KH-CN công nhận mô hình VietGAP trên cây bưởi da xanh. Hiện nay, HTX có 10 hộ tham gia mô hình sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP với diện tích 12,7ha. Sản phẩm bưởi của HTX chủ yếu cung cấp cho thị trường nội tỉnh thông qua các thương lái, đại lý và bước đầu xuất khẩu theo đường tiểu ngạch.
| Giá bán bưởi Sông Xoài tại vườn trước năm 2005 khoảng 7.000 đồng/kg, sau đó tăng liên tục qua từng năm. 4 năm gần đây, mức giá bán duy trì 45-50.000 đồng/kg, vụ Tết có khi đạt tới 65-70.000 đồng/kg. |
Theo ông Nguyễn Văn Thọ, Chủ tịch Hội Nông dân xã Sông Xoài, từ một vài hộ trồng đơn lẻ vài ha, đến nay diện tích trồng bưởi đã tăng mạnh, lên hơn 160ha, trong đó trọng điểm là ấp Phú Bình chiếm gần 150ha, còn lại là các ấp Sông Xoài 1, Sông Xoài 2, Cầu Ri, Cầu Mới, ấp 3. Diện tích đang cho thu hoạch khoảng 60ha. Trái bưởi da xanh Sông Xoài được nhận xét chất lượng ngon, vị ngọt thanh, tép bưởi to, màu hồng đậm, khô ráo, dáng trái to, tròn đều, vỏ màu xanh đậm, mỏng. Hiện bưởi da xanh rất được ưa chuộng trên thị trường. Ông Thọ nhẩm tính, với giá bưởi tại vườn bình quân hiện nay 30 ngàn đồng/kg, sau khi trừ các chi phí, chủ vườn vẫn thu trên dưới 500 triệu đồng/ha. “Nhờ trồng bưởi mà nhiều gia đình khấm khá hẳn lên. Vì vậy, địa phương đang khuyến khích người dân mạnh dạn chặt bỏ những cây trồng không còn hiệu quả sang trồng bưởi da xanh”, ông Thọ nói.
Bài, ảnh: ĐĂNG KHOA
(Xem tiếp kỳ sau)