Thúc đẩy chuyển đổi số trong chống khai thác IUU

Phát triển công nghệ, thúc đẩy chuyển đổi số trong công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) đang được các địa phương và đơn vị trong tỉnh đẩy mạnh triển khai.

Trạm theo dõi hệ thống giám sát hành trình tàu cá đang hoạt động trên biển ở Chi cục Thủy sản tỉnh.

Số hóa trong quản lý tàu cá

Ông Lê Nhất, chủ 2 tàu cá lưới kéo ở xã Phước Tỉnh, huyện Long Điền sau khi nhận được thông báo của xã tàu mất kết nối máy giám sát hành trình (VMS) đã liên hệ ngay với thuyền trưởng. Khi biết do sóng yếu vì ảnh hưởng thời tiết và đã kết nối lại được sau đó, ông vội vàng lên UBND xã để báo cáo sự việc.

Tại đây, ông Nhất đã được cán bộ xã “cầm tay chỉ việc” hướng dẫn từng bước làm quen với việc vào ứng dụng (app) giám sát tàu cá để lấy tọa độ tàu, sau đó phần mềm xử lý vi phạm tàu cá để khai báo tàu đã kết nối lại.

Các ngư dân cho biết, từ năm 2023, họ đã được cán bộ xã hướng dẫn vào nhóm Zalo các chủ tàu cá, thuyền trưởng trên địa bàn. Nhóm sẽ thông báo nhanh tình trạng hoạt động của tàu cá, các chỉ thị, quy định, thông tin mới của ngành thủy sản, cũng như những tàu cá vi phạm IUU. Tàu cá nào vượt ranh giới đánh bắt qua vùng biển nước ngoài hay mất kết nối hành trình, gặp khó khăn, sự cố khi đi biển, trong nhóm sẽ thông báo ngay cho nhau để kịp thời khắc phục và giúp đỡ.

Nhóm Zalo các chủ tàu cá sau đó được mở rộng ra các địa phương khác và có thêm sự tham gia của lãnh đạo huyện, tỉnh và các cơ quan chức năng như Chi cục Thủy sản, đồn biên phòng, công an… Từ đó công tác quản lý tàu cá theo quy định chống khai thác IUU, thông tin tuyên truyền, khắc phục sự cố và xử lý vi phạm được minh bạch, thuận lợi và nhanh chóng hơn rất nhiều.

Thấy việc số hóa trong công tác quản lý đội tàu cá bước đầu thuận lợi, “thừa thắng xông lên”, các cơ quan chức năng bắt đầu triển khai thêm một số phần mềm quản lý khác.

“Năm nay xã có thêm các phần mềm chuyên sâu như nhật ký hành trình điện tử, khai báo thông tin vi phạm,… chúng tôi lớn tuổi, ít học, thực hiện rất khó khăn. May nhờ cán bộ xã, nhân viên cảng cá hướng dẫn rất tận tình. Khi đã quen dần thì mọi việc đơn giản và nhanh chóng hơn nhiều, giờ tôi ngồi nhà hay bất cứ đâu đều có thể khai báo thông tin hoạt động của tàu cá mình qua App điện thoại”, ông Nhất chia sẻ.

Chuyển đổi số toàn ngành

Theo Sở NN-PTNT, việc chuyển đổi số trong công tác chống khai thác IUU đang được triển khai đồng bộ ở các địa phương, cơ quan chức năng, ngư dân và các cảng cá trong việc quản lý đội tàu cá và giám sát sản lượng, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác, phục vụ cho công tác xuất khẩu và xử lý vi phạm IUU.

Ở từng khâu đều có phần mềm riêng biệt được triển khai từ Cục Thủy sản để các địa phương trên khắp cả nước báo cáo lên và cập nhật thông tin hàng ngày, bảo đảm tất cả các số liệu, thông tin, hồ sơ, hoạt động tàu cá (trên biển lẫn trên bờ) và xử lý vi phạm đều được cập nhật lên hệ thống dữ liệu nghề cá quốc gia. Đây là một trong những khuyến nghị của Ủy ban châu Âu (EC) để gỡ “thẻ vàng” IUU trong lần thanh tra sắp tới.

Ông Trương Văn Sanh, Phó Giám đốc cảng Cát Lở (TP.Vũng Tàu) cho biết, hiện nay hầu hết các tàu cá đều sử dụng phần mềm eCDT VN - hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử quốc gia - để khai báo, nhập dữ liệu làm hồ sơ cho tàu cá xuất, nhập cảng. Thông qua phần mềm này, cảng cá cũng báo cáo số lượng tàu cá ra, vào cảng mỗi ngày, có đủ giấy tờ hợp lệ, số lượng hải sản bốc dỡ qua cảng và cấp giấy xác nhận nguồn gốc hải sản khai thác cho DN thu mua nguyên liệu chế biến xuất khẩu qua thị trường Liên minh châu Âu.

Hiện Cục Thủy sản có 3 phần mềm quản lý nghề cá, gồm: phần mềm quản lý cảng cá, quản lý tàu cá (thông qua hệ thống giám sát hành trình) và phần mềm xử lý vi phạm IUU. Các phần mềm này độc lập nhau.

Để có thể tích hợp 3 phần mềm này và quản lý đội tàu cá địa phương tốt hơn, đầu năm 2024, Chủ tịch UBND tỉnh đã giao Sở TT-TT chủ trì, phối hợp với Sở NN-PTNT và các đơn vị liên quan xây dựng phần mềm quản lý tàu cá, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác và xử phạt các vi phạm, góp phần gỡ cảnh báo “thẻ vàng” IUU của EC.

Ông Nguyễn Kỳ, Phó Giám đốc Sở TT-TT cho biết, ngoài việc kết nối dữ liệu 3 phần mềm của Cục Thủy sản, phần mềm quản lý tàu cá của tỉnh còn phát triển thêm các tính năng phù hợp với nhu cầu quản lý của địa phương.

Đến nay cơ bản phần mềm đã được sử dụng tại https://gstcvtu.vtctelecom.com.vn/ với một số tính năng cơ bản như: Giám sát, tra cứu tàu cá; Quản lý cảnh báo, báo cáo thống kê vi phạm, tích hợp hệ thống cảnh báo thông minh; quản lý hoạt động khai thác trên biển và tàu nằm bờ (tàu không đủ điều kiện khai thác, tàu “3 không”, tàu hư hỏng, mục nát,…) theo từng địa bàn và theo kích thước tàu.

Bài, ảnh: NGỌC MINH