Cần có mô hình phù hợp

Nghề giã cào được xem là hình thức đánh bắt tận diệt, ảnh hưởng rất lớn tới nguồn lợi thủy sản. Mặc dù ngành nông nghiệp đã và đang triển khai nhiều biện pháp chuyển đổi sang  ngành nghề khác nhưng việc thực hiện vẫn chưa hiệu quả,  còn nhiều khó khăn và vướng mắc.

Hiện nay để chuyển đổi từ nghề giã cào sang các nghề đánh bắt khác đang gặp nhiều khó khăn. Trong ảnh: Thu hoạch cá sau chuyến ra khơi của ngư dân xã Bình Châu, huyện Xuyên Mộc.

Ngư trường ngày càng cạn kiệt

Thị trấn Phước Hải, huyện Đất Đỏ hiện có 491 phương tiện hoạt động đánh bắt thủy sản với tổng công suất 210.768 CV; 124 đò nan, 423 thúng máy hoạt động gần bờ. Đây là một trong những địa phương có số lượng tàu thuyền hành nghề giã cào lớn nhất tỉnh. Tình trạng khai thác hải sản kiểu tận diệt của phương tiện giã cào đã làm ngư trường ngày càng cạn kiệt, ảnh hưởng tới sự phát triển bền vững của ngành thủy sản.

Ông Trương Tấn Phát, TT. Phước Hải cho biết, trước đây, chỉ cần ra xa bờ vài ba hải lý, những ngư dân đánh bắt gần bờ đã có thể đánh bắt hải sản, còn giờ đây, phải đi cách xa cả chục hải lý mới có. Đối với những tàu cá đi dài ngày như tàu của ông, sản lượng cũng giảm dần trong mỗi chuyến đi. Nếu như trước đây, mỗi chuyến đi biển kéo dài 15-20 ngày, tàu ông phải đánh bắt được vài tấn thủy sản, nhưng nay may lắm chỉ được ½. “Chuyến đi nào gặp đúng luồng cá thì được khoảng 1 tấn thủy sản, còn không sản lượng cứ giảm dần theo từng chuyến ra khơi. Trong khi đó, giá xăng dầu, các chi phí khác không ngừng tăng lên. Ngư trường ngày càng cạn kiệt khiến việc làm ăn của chúng tôi gặp nhiều khó khăn”, ông Phát than thở.

Còn ông Trần Văn Dư, ngư dân TP. Vũng Tàu với nhiều năm hành nghề giã cào cũng hiểu được những tác hại  của nghề này. Ông Dư cho biết, bản thân cũng tìm hiểu và được tuyên truyền nhiều về nghề này sẽ phá hủy môi trường, sinh vật tầng đáy, làm cạn kiệt nguồn lợi thủy sản, gây hại đến những loài thủy sản cần được bảo vệ như: rạng san hô, rùa biển, vích, đồi mồi, bò biển... Tuy nhiên, theo ông Dư, biết là ảnh hưởng nhưng không phải ai cũng có điều kiện để chuyển đổi nghề. Khó khăn lớn nhất của ngư dân là thiếu vốn để chuyển đổi. 

Việc chuyển đổi nghề gặp nhiều khó khăn

Thống kê của Sở NN-PTNT, toàn tỉnh hiện có 1.414 tàu hành nghề lưới kéo hay nghề giã cào, giảm 240 chiếc so với năm 2018.

Theo Nghị định số 33/2010/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý hoạt động khai thác thủy sản, không cho phép tàu công suất 90CV trở lên hành nghề giã cào hoạt động tại tuyến bờ và tuyến lộng. Tuy nhiên, nhiều tàu hành nghề giã cào bay sử dụng máy công suất lớn từ 150-800 CV và thường hoạt động ở vùng biển có độ sâu 30m trở vào bờ. Do đó, các tàu giã cào đã vi phạm quy định về tuyến khai thác và vi phạm về đánh bắt hải sản non, hủy hoại nguồn lợi hải sản.

Trước tình hình vi phạm của tàu giã cào bay, những năm qua, các ngành chức năng trên địa tỉnh đã triển khai nhiều biện pháp để quản lý hoạt động nghề giã cào trên vùng biển Bà Rịa-Vũng Tàu như: cấm nghề giã cào bay hoạt động khai thác thủy sản trong mùa sinh trưởng của các loài hải sản; cấm đóng mới tàu cá làm nghề giã cào; hỗ trợ chuyển đổi nghề cho ngư dân...

Tuy nhiên, việc chuyển đổi nghề của ngư dân gặp rất nhiều khó khăn, mặc dù Nhà nước đã có chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề nhưng ngư dân rất khó tiếp cận. Các tàu chuyển đổi đều hoạt động cầm chừng, hiệu quả không cao. Một số tàu còn lại chủ yếu chuyển đổi trên giấy phép, thực tế chưa chuyển đổi do kinh phí quá cao, nhưng chưa có chính sách cũng như mô hình nào phù hợp để vận động chủ tàu cá chuyển đổi.

Ông Trần Văn Cường, Giám đốc Sở NN-PTNT cho biết, để quản lý chặt chẽ hoạt động của nghề giã cào, ngành nông nghiệp đã phối hợp với các địa phương, sở, ngành liên quan đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức trách nhiệm của ngư dân để bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Đồng thời tiếp tục vận động ngư dân chuyển đổi nghề phù hợp từ giã cào sang ngành nghề khai thác thủy sản khác. Tăng cường phối hợp với lực lượng biên phòng, cảnh sát biển… tổ chức tuần tra, kiểm soát, kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý các hành vi vi phạm.

Bên cạnh đó, ngành cũng khuyến khích ngư dân nâng cấp, cải hoán tàu cá công suất lớn để vươn ra khai thác tại các ngư trường xa bờ. Tìm kiếm các nguồn lực khác hỗ trợ cộng đồng trong đào tạo nghề, hỗ trợ lãi suất ngân hàng để ngư dân có điều kiện chuyển đổi nghề.

Hiện nay, tỉnh đã có quy hoạch phát triển nghề khai thác thủy hải sản theo hướng giảm dần những nghề xâm hại đến nguồn lợi và môi trường sinh thái, duy trì, phát triển nghề có tính thân thiện với môi trường như lưới vây khơi, rê khơi, nghề câu khơi kết hợp chụp mực... Việc chuyển đổi nghề mặc dù gặp rất nhiều khó khăn nhưng để bảo vệ nguồn lợi thủy sản bền vững tỉnh vẫn phải kiên quyết thực hiện.

Bài, ảnh:  HỒNG PHÚC