Nghịch lý giá dịch vụ cảng biển

Giá một số dịch vụ cảng biển của hệ thống Cái Mép-Thị Vải đang thấp ở mức đáng kinh ngạc, đòi hỏi sớm có sự điều chỉnh đồng bộ và phù hợp.

Giá dịch vụ cảng biển có thể tăng thêm 30% trong thời gian tới. Trong ảnh: Tàu container trọng tải 145 ngàn tấn của hãng MSC trên luồng cập vào cảng CM-TV.

GIÁ XẾP DỠ THẤP HƠN SO VỚI 20 NĂM TRƯỚC

Theo Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA), giá bốc xếp trong thời gian qua chưa được quan tâm đúng mức. Theo Quyết định 61/2003/QĐ-BTC giá bốc xếp đưa ra là 57-85 USD/container loại 20 và 40 feet tại cụm cảng CM-TV. Tuy nhiên, theo Thông tư 54/2018, giá bốc xếp tại khu miền Nam chỉ còn 52 USD/ container 20 feet và 68 USD/container 40 feet. Như vậy, mức giá bốc xếp container tại các cảng biển hiện thấp hơn so với 20 năm trước và thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực. Cụ thể như, theo Thông tư 54/2018 của Bộ GT-VT giá bốc xếp tại các cảng nước sâu chỉ bằng 45-80% so với các cảng Hongkong, Singapore, Malaysia, Trung Quốc, thậm chí là thấp hơn cảng Phnompenh (Campuchia) - một cảng sông với mức đầu tư không lớn. Có thể lấy ví dụ, cảng quốc tế Cái Mép (CMIT) là cảng nước sâu đón tàu mẹ trực tiếp đi Mỹ, châu Âu có trọng tải lớn trên 200 ngàn tấn, nhưng giá dịch vụ xếp dỡ là 50 USD/container. Trong khi cảng Phnom Penh của Campuchia chỉ đón tàu 22 ngàn tấn nhưng có giá 65 USD/container.

Thông tin từ các DN kinh doanh cảng biển cho thấy, điều đáng nói là dù được hưởng mức giá dịch vụ ở CM-TV rất thấp, nhưng các chủ tàu lại đang thu phụ phí xếp dỡ tại cảng từ các DN xuất nhập khẩu tại Việt Nam là từ 120 – 175 USD/container 20 feet. Trong vòng 13 năm nay, các chủ tàu đã tăng phụ thu tới 2,5 lần. Hãng tàu nước ngoài thu cao nhưng chỉ trả lại cho cảng ở mức bằng 30-45% mức thu từ khách hàng xuất nhập khẩu. Tương đương với việc chủ tàu hưởng từ 55-80 USD/container. Tính toán một cách tương đối, mỗi năm, Việt Nam mất khoảng 1 tỷ USD.

Ông Phạm Quốc Long, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Gemadept (chủ đầu tư Cảng Gemalink) cho biết,  khu vực CM-TV suất đầu tư cảng nước sâu rất lớn mới có thể đón các tàu  từ 200 ngàn tấn, nhưng thời gian thu hồi vốn chậm do giá dịch vụ quá thấp. Vì thế, việc tăng giá dịch vụ cảng biển là bắt buộc và hợp lý vì đây là “tài nguyên quốc gia”.

CHỦ TÀU KHÔNG ĐƯỢC TỰ Ý TĂNG THU PHỤ PHÍ

Tại cuộc họp nghe báo cáo Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 54/2018/TT-BGTVT ban hành biểu khung giá dịch vụ hoa tiêu, dịch vụ sử dụng cầu, bến, phao neo, dịch vụ bốc dỡ container và dịch vụ lai dắt tại cảng biển Việt Nam cuối tháng 9 vừa qua, Bộ trưởng Bộ GT-VT khẳng định, việc tăng giá bốc xếp là hoàn toàn hợp lý và cần thiết, tạo nền tảng để DN cảng biển kinh doanh có lãi, từ đó tích lũy được nguồn lực để tái đầu tư hệ thống hạ tầng, ứng dụng công nghệ nâng cao chất lượng, sức cạnh tranh của cảng biển Việt Nam. Do đó, theo lộ trình của Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 54/2018/TT-BGTVT từ năm 2021-2023 sẽ tăng liên tiếp 10%/năm cho tới khi tiệm cận mức giá của các nước trong khu vực. Mức tăng này nhằm bảo đảm hiệu quả kinh doanh cũng như khả năng tái đầu tư cho các DN.

Việc tăng phí dịch vụ cảng biển lại khiến cộng đồng logistics lo ngại bởi phí bốc dỡ là một trong những yếu tồ cấu thành nên chi phí đầu vào của phụ phí xếp dỡ cảng biển (THC). Và nếu như THC tăng sẽ dẫn đến tăng phí logistics quốc gia. Đây là điều không DN nào mong muốn nhất là trong bối cảnh các DN đang gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID-19. Ông Nguyễn Cao Trường, chủ hãng tàu MSC - một trong những hãng tàu hiện đang có nhiều tuyến dịch vụ về CM-TV cho rằng, nếu tăng chi phí xếp dỡ sẽ ảnh hưởng chi phí cho hãng tàu MSC cũng như các hãng tàu khác. Do đó, để bù đắp chi phí phát sinh trong quá trình vận chuyển MSC cũng sẽ xem xét tăng giá THC hoặc điều chỉnh tàu vào CM-TV để cắt giảm chi phí phát sinh.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ GT-VT Nguyễn Văn Công bày tỏ quan điểm, hãng tàu đang thu 120 USD/container, trong khi chỉ phải trả 52 USD/container tại CM-TV. Rõ ràng, khoản chênh lệch rất lớn vì hãng tàu thu của DN cao mà lại trả giá dịch vụ cảng biển rất thấp. Chưa kể, giá THC là số phí hãng tàu thu hộ cho DN cảng thì không có lý do gì các hãng tàu phải tăng giá. Hơn nữa hãng tàu không có quyền tự ý tăng giá, muốn tăng giá thu dịch vụ cảng biển, tăng phí phải có lý do. “Việc tăng giá liên tiếp trong 3 năm sẽ nâng lên đạt khoảng 69 USD/container 20 feet (chỉ bằng 1 cảng sông tại Campuchia) là hợp lý và chắc chắn không gây khó khăn cho chủ tàu. Các hãng tàu không thể ép việc dọa cắt hay không cắt tuyến. Vì với tiềm năng vị thế của các cảng nước sâu, đặc biệt là tại CM-TV nếu hãng tàu nào bỏ tuyến, sẵn sàng có DN khác thay thế”- Thứ trưởng Bộ GT-VT Nguyễn Văn Công nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Xuân Kỳ, Phó Giám đốc Cảng quốc tế Cái Mép (CMIT) cũng cho rằng, việc tăng phí dịch vụ cảng biển sẽ đáp ứng được nhu cầu thu hồi vốn và tái đầu tư cho các DN cảng và thu lại số tiền dịch vụ các DN cảng xứng đáng được hưởng.

Trong khi đó, ông Lê Duy Hiệp, Chủ tịch VLA cho rằng, trong thời điểm dịch COVID-19 vẫn đang diễn biến phức tạp và tác động làm đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu thì việc tăng giá bốc xếp cần có lộ trình vào thời điểm thích hợp. Giá dịch vụ cảng biển nói chung và giá bốc xếp cảng biển nói riêng phải bảo đảm hiệu quả đầu tư của DN cảng và lợi ích quốc gia trong quá trình kinh doanh. Vì vậy, khi tăng giá dịch vụ tại cảng biển cần quản lý các hãng tàu container nước ngoài không được tăng thu phụ phí THC và các phụ phí khác nhằm giảm chi phí logistics quốc gia.

Bài, ảnh: THỤY NHIÊN