Logistics xanh đang trở thành hướng phát triển tất yếu, thúc đẩy các DN cảng biển tích cực chuyển đổi mô hình vận hành theo hướng giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng và phát triển bền vững.
 |
| Cảng TCIT đạt giải thưởng Cảng xanh 2020 của Hội đồng Mạng lưới dịch vụ cảng APEC. |
Chuyển động xanh
Tháng 5/2025, Gemadept hợp tác với Tập đoàn CMA CGM (Pháp) thành lập liên doanh vận hành đội sà lan điện 100% đầu tiên tại Việt Nam. Tuyến vận hành dài 180km từ Bình Dương đến Cái Mép-Thị Vải dự kiến giúp giảm khoảng 778 tấn CO₂ mỗi năm, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Theo bà Nguyễn Thị Thu Thảo, Trưởng phòng Quan hệ Công chúng và điều phối Ban ESG của Gemadept, DN đã thành lập Ban ESG từ năm 2023 để thúc đẩy sáng kiến xanh và đo lường khí nhà kính. Mục tiêu đến năm 2025 là đạt chuẩn quốc tế và triển khai ESG đồng bộ trên toàn hệ thống. Gemadept cam kết chuyển đổi theo hướng cảng xanh, ứng dụng năng lượng tái tạo và công nghệ số như SmartPort, RiverGate, SmartGate, từng bước xây dựng mô hình cảng sinh thái và logistics phát thải thấp.
Tương tự, Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn (TCSG) cũng là một trong những DN cảng tiên phong kết hợp chuyển đổi số với chiến lược xanh. Ngay từ năm 2009, TCSG đã thay thế toàn bộ thiết bị chạy dầu diesel bằng thiết bị điện, giúp giảm chi phí vận hành từ 200 tỷ còn 66 tỷ đồng mỗi năm và tạo nền tảng cho tự động hóa quản trị.
TCSG hiện vận chuyển khoảng 80% hàng hóa giữa cụm cảng Cái Mép-Thị Vải và TP.Hồ Chí Minh bằng xà lan, giúp giảm ùn tắc và phát thải. DN lắp đặt điện mặt trời tại văn phòng, thay thế thiết bị chạy diesel, cung cấp điện bờ cho tàu và tăng cường xử lý chất thải.
Trong xu thế các hãng tàu lớn xây dựng chuỗi logistics dựa trên năng lượng sạch, những cảng đáp ứng tiêu chuẩn xanh mới có thể tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Ông Rolf Habben Jansen, Tổng Giám đốc Hapag-Lloyd, khẳng định, hãng tàu chỉ hợp tác với các cảng và nhà cung cấp cam kết chuyển đổi xanh. Ai không đồng hành sẽ bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.
Cần chính sách hỗ trợ kịp thời
Theo Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, cả nước có 34 cảng biển, trong đó một số cảng như Tân Cảng Cát Lái, Cái Mép-Thị Vải, Đà Nẵng, Hải Phòng đã đạt nhiều tiêu chí cảng xanh. Tuy nhiên, tiến độ chuyển đổi xanh của toàn ngành vẫn còn chậm. Ông Hoàng Hồng Giang, Phó Cục trưởng Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam cảnh báo, nếu không đẩy nhanh, ngành hàng hải có nguy cơ tụt hậu, khi các hãng tàu xanh sẽ chỉ chọn những cảng đáp ứng tiêu chuẩn phát thải thấp.
|
Chuyển đổi xanh trong ngành cảng biển có thể khởi đầu từ các bước khả thi như sử dụng năng lượng sạch, số hóa quy trình vận hành, tối ưu khai thác và từng bước đầu tư nhà máy nhiên liệu sạch tại cảng. Cục Hàng hải và Đường thủy sẽ kiến nghị Bộ Xây dựng đề xuất Chính phủ sớm ban hành các chính sách ưu đãi về thuế, giá và đẩy mạnh truyền thông hỗ trợ DN. Đồng thời, cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng khung pháp lý rõ ràng, tạo hành lang thuận lợi để DN yên tâm đầu tư và thực hiện lộ trình chuyển đổi xanh.
(Ông Hoàng Hồng Giang,
Phó Cục trưởng Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam)
|
Thượng tá Vũ Anh Tuấn (Tân Cảng Sài Gòn) cho rằng, việc chuyển từ diesel sang điện lưới là khả thi, nhưng yêu cầu đến năm 2050 phải sử dụng năng lượng tái tạo như pin điện sẽ là thách thức lớn do chi phí đầu tư quá cao. Ông Tuấn dẫn ví dụ, giai đoạn tiếp theo, TCSG hướng đến sử dụng năng lượng tái tạo như điện mặt trời, song chi phí cao gấp 2-3 lần bình thường vẫn là thách thức lớn.
Về tài chính, nhiều DN chưa đủ nguồn lực để tự đầu tư, do đó cần các chính sách hỗ trợ như: tín dụng xanh, ưu đãi thuế, giảm chi phí đầu tư và tiếp cận vốn ưu đãi. Thượng tá Vũ Anh Tuấn đề xuất cần phát triển sản xuất pin điện quy mô lớn để giảm giá thành vốn là chi phí cao nhất trong chuyển đổi năng lượng.
Nhiều DN kiến nghị cần đơn giản hóa thủ tục, giảm phí và lệ phí, hỗ trợ vay vốn xanh, hoàn thiện khung pháp lý cho đầu tư bền vững và nâng giá sàn nâng hạ container hiện mới bằng 40% mức trung bình khu vực, nhằm tạo nguồn lực phát triển hạ tầng cảng biển.
Bài, ảnh: TRÀ NGÂN