Các nhà khoa học thuộc Viện Vật lý địa cầu (Viện Hàn lâm KH-CN Việt Nam) đã tìm ra quy luật hoạt động, phân bố của dông sét tại một số khu vực TP.Vũng Tàu để xây dựng mô hình cảnh báo sét sớm và tuyên truyền về cách thức phòng, chống sét hiệu quả.
 |
| Cột thu sét tại khu vực Bãi Sau, TP. Vũng Tàu. |
Nhiều vụ sét đánh gây thương vong
Theo Đài Khí tượng - Thủy văn tỉnh, năm nay, nhiều trận mưa trái mùa xảy ra với diện rộng trên địa bàn tỉnh từ cuối tháng 3. Từ tháng 4 đến tháng 7 sẽ có nhiều cơn dông, kèm theo sét với tần suất dày hơn. Thời gian dông sét xảy ra nhiều nhất là chiều tối và đêm. Trước đây, sét đánh chủ yếu ở những khu vực nhà cao tầng, đồng ruộng, nhưng thời gian gần đây sét đánh cả người đang tham gia vận động trên bãi biển.
Số liệu thuộc mạng trạm định vị phóng điện sét thuộc Viện vật lý địa cầu cũng cho thấy, 10 năm gần đây, cả nước có 820 vụ sét đánh gây thiệt hại nhiều tỷ đồng. Riêng tại tỉnh BR-VT, từ năm 2013 đến nay, trên địa bàn tỉnh có 5 trận mưa dông, sét đánh trực tiếp vào người, động vật, làm chết 5 người, bị thương 4 người, tốc mái và đổ sập 39 căn nhà và gây nhiều thiệt hại trong sản xuất, đời sống của người dân. Các trận mưa dông, sét xảy ra chết người chủ yếu tập trung ở các địa phương như huyện Xuyên Mộc, Châu Đức và TP.Vũng Tàu.
Tiến sĩ Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu cho biết, ở BR-VT sét xuất hiện nhiều nhất là vào tháng 5, đỉnh phụ thứ hai là xuất hiện vào tháng 9 và 10. Hoạt động dông mạnh vào buổi chiều tối và đạt cực đại vào lúc 17 giờ. Đặc biệt ở khu vực các bãi biển trên địa bàn tỉnh có hiện tượng sét đánh gây chết người, ảnh hưởng đến ngành du lịch.
“BR-VT là một trong những tỉnh có ảnh hưởng hoạt động dông sét cũng tương đối lớn, hàng năm có những thiệt hại nhất định. Mật độ sét ở tỉnh BR-VT rơi vào tầm khoảng từ 5 tới 15 cú sét đánh trên 1 km2 ở một số khu vực”, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Anh thông tin.
Cảnh báo sét đánh trước 30 phút
Từ năm 2019 đến nay, Sở KH-CN đã phối hợp với Viện Vật lý địa cầu triển khai dự án thử nghiệm “Thí điểm ứng dụng xây dựng hệ thống cảnh báo sớm và phòng chống sét tại bãi biển TP. Vũng Tàu” với mục tiêu là thiết lập hệ thống cảnh báo sét sớm cho khu vực bãi biển TP.Vũng Tàu, cụ thể dựa trên mạng quan trắc về tín hiệu điện trong cơn dông và định vị sét sử dụng công nghệ định hướng từ trường và thời gian tới.
Tiến sĩ Nguyễn Xuân Anh cho biết, dự án đã thiết lập được mạng trạm quan trắc định vị và 4 trạm cảnh báo sét sớm tại TP.Vũng Tàu. Theo đó, các trạm đã quan trắc được các thông số hoạt động dông, bao gồm cường độ điện trường, vị trí sét đánh theo thời gian thực.
Đồng thời, xây dựng được quy trình cảnh báo sét cho khu vực Bãi Sau, TP.Vũng Tàu với 3 mức độ trạng thái cảnh báo. Bao gồm mức độ 1 dông tại trạm 0-8km, báo động nguy hiểm; mức độ 2 dông gần 8-16km, cảnh báo nguy hiểm và mức độ 3 dông xa, cần thận trọng, khoảng cách từ 16-32km.
Ngoài ra, Viện Vật lý địa cầu cũng đã xây dựng 10 mô hình chống sét cho Bãi Sau TP. Vũng Tàu sử dụng các công nghệ mới nhất về lĩnh vực chống sét, dựa trên đo đạc điện trở suất của đất tại 10 khu vực và các thông số môi trường, đánh giá rủi ro do sét gây nên. Các mô hình có thể nhân rộng cho các khu du lịch.
Theo đó, các mô hình chống sét có khả năng cảnh báo trước sét đánh trước 30 phút trong vòng bán kính 10-15km. Độ tin cậy trong bán kính 15km là trên 90%. Khi phát hiện dấu hiệu thời tiết nguy hiểm có thể xuất hiện dông sét ở khu vực nào, hệ thống có thể tự động phát tín hiệu cảnh báo qua rú còi, email hoặc tin nhắn. Nhờ việc phát hiện và cảnh báo sớm dông sét nên khoảng 2 năm gần đây khu vực Bãi Sau, TP.Vũng Tàu đã không còn hiện tượng sét đánh gây thương vong.
Được biết, ngoài khu vực bãi biển, mô hình chống sét này có thể lắp đặt tại các KCN, sân bay, bãi tắm, khu dân cư, đồng ruộng, các khu vực hoạt động cộng đồng ngoài trời.
Bài, ảnh: QUANG VŨ