Trắng đêm "đỡ đẻ" cho rùa

Tháng 7, tháng 8 hàng năm là thời gian cao điểm mùa sinh sản của rùa biển. Đó cũng là lúc những cán bộ kiểm lâm ở Côn Đảo thêm bận rộn khi ngày làm nhiệm vụ tuần tra, bảo vệ rừng, tối đến lại làm “ông mụ” cho rùa.

Lực lượng kiểm lâm Vườn quốc gia Côn Đảo đỡ đẻ cho rùa trên hòn Bảy Cạnh.

Sau bữa cơm chiều, cán bộ, nhân viên Trạm kiểm lâm hòn Bảy Cạnh (huyện Côn Đảo) lại chuẩn bị dụng cụ rồi chờ rùa lên bờ đẻ trứng. Anh Bùi Quang Khải, Trạm trưởng Trạm kiểm lâm Bãi Dương, hòn Bảy Cạnh cho biết, tháng 7, tháng 8 hàng năm là mùa cao điểm đẻ trứng của rùa biển. Đây cũng là thời gian mà các anh không được ngủ tròn giấc khi phải làm “ông mụ” cho rùa. “Vào mùa rùa đẻ trứng, anh em chúng tôi thay nhau túc trực để đỡ đẻ cho rùa. Vì vậy, chúng tôi hầu như không được ngủ trọn đêm”, anh Bùi Quang Khải nói.

Một giờ sáng một ngày đầu tháng 7, hai rùa mẹ từ từ bò lên Bãi Dương. Sau một hồi nghe ngóng như để thám thính tình hình, thấy an toàn, rùa mẹ mới bới cát làm tổ. Khi tổ đạt độ sâu khoảng 60cm, rùa bắt đầu đẻ. Lúc này, những cán bộ kiểm lâm nhanh chóng lấy thước dây đo kích thước mai rùa và gắn thẻ cho rùa để theo dõi quá trình sinh trưởng và những lần “vượt cạn” của rùa mẹ. Khoảng 30 phút sau, những quả trứng to cỡ quả bóng bàn từ từ rơi xuống tổ. Sau khi đẻ xong, rùa mẹ dùng chân sau bới cát lấp tổ rồi xóa dấu vết để tránh bị phát hiện. Theo trạm trưởng Bùi Quang Khải, mỗi rùa mẹ có thể đẻ từ 70-120 trứng/đêm và đẻ từ 3-5 lần trong một mùa sinh sản. 

Chờ rùa mẹ rời tổ, nhân viên kiểm lâm cẩn thận nhặt từng quả trứng bỏ vào rồi đưa về tổ trong khuôn viên trạm kiểm lâm để ấp trứng. Khoảng 45 - 60 ngày sau khi ấp, trứng sẽ nở thành rùa con. Anh Cao Đức Cường, kiểm lâm viên hòn Bảy Cạnh cho biết, trước đây, việc “đỡ đẻ” cho rùa chỉ đơn giản là đánh dấu tổ trên bãi cát, để trứng nở tự nhiên rồi theo dõi rùa con trở về biển. Tuy nhiên, tỷ lệ trứng nở tự nhiên rất thấp do chịu nhiều tác động như: bị lấy trộm, tổ ngập nước, trứng bị động vật khác ăn... Khoảng 5 năm nay, nhờ những chiếc tổ nhân tạo, việc bảo vệ trứng rùa được bảo đảm hơn, tỷ lệ trứng nở thành công cũng cao hơn.

Một tổ trứng rùa.

Đến 3 giờ 30 phút, có tổng cộng 5 rùa mẹ lên đào tổ với khoảng 500 quả trứng. Lúc này, việc “đỡ đẻ” cho rùa tưởng đã kết thúc, các cán bộ kiểm lâm chuẩn bị về nghỉ thì từ phía biển, một rùa mẹ lại chầm chậm bò lên. Khi rùa đẻ được khoảng 20 trứng, anh Cường dùng chiếc đèn pin nhỏ rọi vào tổ cho du khách xem. Tận mắt chứng kiến những quả trứng rùa từ từ “nhả” xuống tổ, anh Lê Đình Tân, một du khách đến từ thị trấn Phước Hải (huyện Đất Đỏ) thích thú thốt lên: “Thật là một trải nghiệm thú vị. Tôi tận mắt chứng kiến mà vẫn không thể tin được một con rùa có thể đẻ cả trăm quả trứng như vậy”. 

Từ nhiều năm nay, Vườn Quốc gia (VQG) Côn Đảo đã tổ chức tour xem rùa đẻ trứng để phục vụ du khách. Ông Trần Đình Huệ, Phó Giám đốc VQG Côn Đảo cho biết, vùng biển Côn Đảo có nhiều rùa xanh (còn gọi là vích) và đồi mồi tìm đến đẻ trứng. Hiện nay, VQG Côn Đảo quản lý 14 bãi biển có rùa đẻ trứng. Trong đó, một số bãi có số lượng rùa lên đẻ nhiều như: Bãi cát lớn, bãi cát hòn Tàu, bãi Dương (hòn Bảy Cạnh); bãi cát lớn (hòn Cau); bãi cát lớn (hòn Tre Lớn). VQG Côn Đảo đã bố trí 5 trạm kiểm lâm (mỗi trạm từ 5-8 người) để làm nhiệm vụ bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và bảo tồn rùa biển. Hàng năm, từ tháng 5 đến tháng 10 có trên 400 rùa mẹ lên các bãi cát thuộc VQG Côn Đảo làm tổ, đẻ trứng. Tính đến nay, đã có hơn 150 ngàn rùa con được kiểm lâm “đỡ đẻ” và thả về biển, tỷ lệ trứng nở thành công đạt 87%. 

Ông Huệ cho biết thêm, từ năm 1994, Ban quản lý VQG Côn Đảo đã triển khai chương trình bảo tồn rùa biển với các hoạt động: Nghiên cứu đặc tính sinh thái học của rùa biển thông qua hoạt động đeo thẻ, đeo máy định vị vệ tinh, đo đạc kích thước; bảo vệ sinh cảnh làm tổ và các tổ trứng thông qua việc tuần tra, kiểm soát; san lấp, vệ sinh bãi đẻ; di dời các tổ trứng đến nơi an toàn… “Công việc này vừa nhằm bảo vệ rùa biển vừa để phục vụ khách tham quan trong các tour xem rùa đẻ trứng. Xem rùa đẻ trứng là tour du lịch độc đáo, được nhiều du khách lựa chọn”, ông Huệ nói.

Bài, ảnh: QUANG VŨ