Hài hòa pháp luật quốc tế trong chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù

Chiều 26/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội đã thảo luận tại Hội trường về Dự thảo Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù. 

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng phát biểu tại phiên họp.

Tham gia phát biểu, Đại tá Nguyễn Tâm Hùng, Ủy viên Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội, Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu nhấn mạnh, việc ban hành Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù là cần thiết để hoàn thiện khuôn khổ pháp lý trong hợp tác tư pháp quốc tế, phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, đồng thời thể hiện rõ cam kết bảo vệ quyền con người của Việt Nam. Tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi và tính nhân đạo trong thực thi, đại biểu Tâm Hùng cho rằng còn một số điểm còn bất cập, cần được điều chỉnh.

Cụ thể, về quy định tại khoản 1 Điều 15 liên quan đến thời hạn chưa chấp hành án phạt tù “ít nhất là 1 năm” và “trường hợp đặc biệt” có thể ngắn hơn, đại biểu đề nghị cần cụ thể hóa tiêu chí “trường hợp đặc biệt” để tránh lúng túng khi áp dụng, có thể bao gồm các trường hợp sức khỏe nghiêm trọng, yêu cầu khẩn cấp vì lý do nhân đạo hoặc ngoại giao.

Bên cạnh đó, tại khoản 3 Điều 23 về nguyên tắc không chuyển đổi hình phạt tù thành hình phạt khác, đại biểu cho rằng cần bổ sung cơ chế xử lý trong các trường hợp bản án nước ngoài có yếu tố không tương thích với pháp luật Việt Nam, như các biện pháp phục hồi danh dự hoặc lao động bắt buộc - từ đó có hướng dẫn chuyển đổi phù hợp mà không làm nhẹ hình phạt, cũng không trái với hệ thống pháp luật quốc gia.

Đối với điểm c khoản 1 Điều 30 quy định người nước ngoài chỉ được chuyển giao khi đã hoàn thành nghĩa vụ dân sự, đại biểu cho rằng cần có cơ chế linh hoạt như cho phép tạm hoãn hoặc ủy quyền thi hành tại nước nhận, nhất là trong các trường hợp người bị kết án không có tài sản hoặc không có người bảo lãnh tại Việt Nam. Điều này không chỉ tháo gỡ vướng mắc thực tiễn mà còn góp phần giảm tải hệ thống trại giam, đồng thời phù hợp với yêu cầu nhân đạo quốc tế.

Đại biểu cũng lưu ý rằng tại các điều 21, 22, 37 và 38 tuy đã quy định thời hạn xử lý hồ sơ nhưng chưa có cơ chế kiểm soát hoặc chế tài đối với hành vi chậm trễ hoặc sai sót trong thực hiện. Đại biểu kiến nghị cần bổ sung quy định về trách nhiệm giải trình và xử lý trách nhiệm công vụ để đảm bảo kỷ luật hành chính và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người bị kết án.

Về quy định tại Điều 42 về thẩm quyền xem xét lại bản án, đại biểu Hùng cho rằng trong xu thế toàn cầu hóa tư pháp, cần thiết có cơ chế phối hợp quốc tế trong trường hợp nước tiếp nhận có yêu cầu chính đáng liên quan đến thời gian thi hành án hoặc điều kiện giam giữ, miễn là không vi phạm chủ quyền và trật tự pháp luật Việt Nam.

CHÂU VŨ - HUYỀN TRANG