Tiếp tục chương trình lập pháp tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, chiều 25/6, tại Nhà Quốc hội, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội đã thảo luận về Dự thảo Luật Tương trợ tư pháp về dân sự.
 |
| Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng phát biểu tại phiên thảo luận. |
Tham gia phát biểu góp ý, Đại tá Nguyễn Tâm Hùng, Ủy viên Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội, ĐBQH tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cho rằng, việc ban hành Luật Tương trợ tư pháp về dân sự là rất cần thiết để thay thế Luật Tương trợ tư pháp năm 2007, nhằm khắc phục những vướng mắc kéo dài trong thực tiễn thi hành thời gian qua. Tuy nhiên, để luật đi vào cuộc sống, cần bổ sung một số cơ chế pháp lý mang tính khả thi cao, đáp ứng bối cảnh hội nhập và số hóa mạnh mẽ hiện nay.
Đáng chú ý, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị sửa đổi khoản 2 Điều 5 về áp dụng pháp luật nước ngoài. Trong nhiều vụ việc, phía nước ngoài yêu cầu áp dụng luật của họ, nhưng Việt Nam lại thiếu cơ chế thẩm tra, tiêu chí đánh giá cụ thể, dẫn đến việc bị động, thậm chí từ chối thiếu căn cứ. Do đó, đại biểu kiến nghị làm rõ các nguyên tắc "không trái trật tự công" và "không trái nguyên tắc tương trợ tư pháp", đồng thời công khai danh mục quốc gia và lĩnh vực được chấp nhận để tạo sự thống nhất trong thực hiện.
Một vấn đề đáng quan tâm khác là việc miễn truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người làm chứng, người giám định (khoản 4 Điều 9). Đại biểu nêu dẫn chứng thực tiễn có trường hợp người nước ngoài đang bị truy nã nhưng được triệu tập làm nhân chứng nên không bị bắt giữ. Việc này dễ bị lợi dụng để hợp thức hóa hành vi vi phạm pháp luật. Vì vậy, cần giới hạn phạm vi miễn trừ hoặc loại trừ áp dụng đối với các tội đặc biệt nghiêm trọng và hành vi ảnh hưởng đến an ninh trật tự quốc gia.
Liên quan đến việc lấy lời khai, thu thập chứng cứ trực tuyến (Điều 23 và Điều 32), đại biểu đánh giá đây là bước tiến phù hợp với xu thế chuyển đổi số, song cảnh báo hiện chưa có hệ thống kỹ thuật dùng chung hay tiêu chuẩn pháp lý rõ ràng về bảo mật, xác thực danh tính. Đại biểu kiến nghị cần giao Chính phủ ban hành tiêu chuẩn kỹ thuật bắt buộc và quy trình xác minh để đảm bảo giá trị pháp lý của chứng cứ điện tử.
Đối với Điều 33 về thực hiện tương trợ trên môi trường điện tử, đại biểu đề xuất phải quy định rõ lộ trình áp dụng, phương thức xác thực điện tử, giá trị pháp lý của tài liệu điện tử và cơ chế chia sẻ dữ liệu giữa các ngành. Điều này giúp rút ngắn thời gian, đáp ứng yêu cầu từ các nước có yêu cầu khắt khe về bảo mật, đặc biệt là khối EU.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng nhấn mạnh: “Muốn luật đi vào đời sống thì phải thiết kế các điều khoản sát thực tế, có khả năng vận hành tốt trong môi trường quốc tế hóa, số hóa và bảo đảm lợi ích pháp lý cho công dân Việt Nam khi tham gia vào các quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài”.
CHÂU VŨ - HUYỀN TRANG