Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí không chỉ là một phần trong hệ giá trị đạo đức cách mạng mà còn là lời hiệu triệu sâu sắc từ Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với toàn thể cán bộ, đảng viên và nhân dân. Ngày nay, tư tưởng ấy vẫn còn nguyên giá trị, đặc biệt trong công cuộc đổi mới và xây dựng đất nước.
 |
| Chủ tịch Hồ Chí Minh - Tấm gương sáng về tiết kiệm, chống lãng phí. Ảnh: Tư liệu |
Tư tưởng sâu sắc, toàn diện và khoa học
Tư tưởng Hồ Chí Minh về tiết kiệm, chống lãng phí là hệ thống quan điểm mang tính triết lý, đạo đức, kinh tế và chính trị sâu sắc. Từ những năm đầu kháng chiến đến khi đất nước giành được độc lập, Người luôn khẳng định: “Tiết kiệm là quốc sách số một, là lợi ích to lớn của quốc dân”, bởi lẽ một dân tộc biết tiết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần, tiến bộ về văn hóa.
Tiết kiệm, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, không phải là bủn xỉn, keo kiệt hay triệt tiêu nhu cầu sống chính đáng, mà là “biết cân đối, tính toán các nguồn lực để chi phí bỏ ra nhỏ nhất mà đạt hiệu quả cao nhất”. Người từng ví: “Một giờ làm xong việc của hai, ba giờ. Một người làm bằng hai, ba người. Một đồng dùng bằng hai, ba đồng”. Tư tưởng ấy không chỉ có tính định hướng mà còn gắn chặt với thực tiễn phát triển đất nước và giáo dục đạo đức cá nhân.
Người xác định tiết kiệm có mục tiêu rõ ràng, phục vụ kháng chiến và kiến quốc, làm nền tảng xây dựng nền kinh tế tự lực tự cường. Người dạy rằng, tiết kiệm chính là phương pháp để tích lũy, để từ đó đầu tư phát triển, nâng cao đời sống nhân dân. Quan điểm đó xuyên suốt trong lời căn dặn: “Tiết kiệm là để tăng gia sản xuất, để làm giàu cho dân, cho nước, không phải là chuyện nhỏ nhoi cho cá nhân”.
Tư tưởng Hồ Chí Minh cũng cho thấy sự toàn diện trong thực hành tiết kiệm, bao gồm tiết kiệm sức lao động, thời gian, tiền của, sức dân, lời nói, nhân lực và cả cơ hội. Tiết kiệm, theo Người, không chỉ dành cho người dân, mà trước hết là cán bộ, đảng viên, cơ quan Nhà nước, những người gương mẫu trong xã hội phải tiên phong đi đầu. “Hô hào dân tiết kiệm, mình phải tiết kiệm trước đã”, Người nói.
Đặc biệt, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh rằng tiết kiệm phải đi đôi với tăng gia sản xuất, với chống lãng phí. Đó là một cuộc đấu tranh lâu dài, triệt để, có kế hoạch, có lãnh đạo, có kiểm tra và phải gắn với thi đua giữa các cá nhân, tập thể trong toàn xã hội.
Lãng phí - "kẻ thù nguy hiểm"
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, lãng phí, cùng với tham ô và quan liêu, là ba "kẻ thù nội xâm", là “bạn đồng minh của thực dân, phong kiến”. Người thẳng thắn chỉ ra rằng: “Lãng phí tuy không đút túi riêng, nhưng gây tác hại lớn cho nhân dân, cho đất nước, có khi còn hơn cả tham ô”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cảnh báo về nhiều biểu hiện của lãng phí, từ lãng phí sức lao động, thời gian, đến lãng phí tiền của, tài nguyên, nhân lực. Người lấy ví dụ rất cụ thể: hội họp không hiệu quả, kéo dài; bố trí lao động không hợp lý; sử dụng máy móc, nguyên liệu kém hiệu quả; để hàng hóa hao hụt; phô trương hình thức, tổ chức liên hoan linh đình… Những điều ấy không chỉ làm thiệt hại của cải vật chất mà còn làm xói mòn đạo đức cách mạng.
Nguyên nhân của lãng phí, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, chủ yếu xuất phát từ căn bệnh quan liêu, thiếu tinh thần trách nhiệm, lập kế hoạch không sát thực tiễn, hoặc vì tâm lý phô trương, xa xỉ, hình thức chủ nghĩa. Từ đó, Người kết luận rằng, cuộc đấu tranh chống lãng phí chính là một mặt trận tư tưởng và chính trị, quan trọng và cấp bách như đánh giặc.
Trong bài viết nổi tiếng “Thực hành tiết kiệm, chống tham ô, lãng phí, chống bệnh quan liêu”, Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân phải đồng lòng thi đua chống lãng phí. Người nhấn mạnh việc giáo dục, kiểm tra, khen thưởng, kỷ luật rõ ràng, nghiêm minh, lấy hiệu quả làm thước đo hành động.
Tấm gương sáng về tiết kiệm, chống lãng phí
Không chỉ dừng ở lý luận, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn là một tấm gương sống động, mẫu mực về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Người không chỉ nói mà làm, không chỉ nhắc nhở mà bản thân gương mẫu từ việc nhỏ nhất trong đời sống hàng ngày.
Ngay từ thời kỳ bôn ba tìm đường cứu nước, Người đã sống thanh đạm, tự lao động kiếm sống, tranh thủ học tập và hoạt động cách mạng. Khi trở thành Chủ tịch nước, Người vẫn giữ nếp sống giản dị: ngôi nhà sàn đơn sơ, bộ quần áo kaki bạc màu, đôi dép lốp cũ kỹ. Bác sử dụng đi sử dụng lại phong bì, tiết kiệm điện nước trong Phủ Chủ tịch, không tổ chức tiệc tùng xa hoa.
Trong công tác, Chủ tịch Hồ Chí Minh là người rất quý trọng thời gian. Người đến đúng giờ trong các buổi làm việc, không để ai phải chờ. Một câu chuyện cảm động được nhắc lại nhiều lần là Bác đội mưa đến dự hội nghị đúng giờ, không để hàng trăm đại biểu phải đợi vì thời tiết bất chợt. Người nhắc: “Ai lười biếng tức là lừa gạt nhân dân, vì dân đã lấy mồ hôi nước mắt để trả lương cho ta trong thời gian ấy”.
Tư tưởng và tấm gương Hồ Chí Minh về tiết kiệm, chống lãng phí vẫn còn nguyên giá trị thời sự trong công cuộc xây dựng đất nước hôm nay. Học và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh không chỉ là lời kêu gọi đạo đức, mà là yêu cầu cụ thể trong mọi lĩnh vực, từ lãnh đạo đến quản lý, từ sinh hoạt đời thường đến sản xuất, công tác. Mỗi cán bộ, đảng viên và công dân cần nhận thức sâu sắc để biến tư tưởng ấy thành hành động thiết thực, góp phần xây dựng xã hội văn minh, hiện đại, tiết kiệm và phát triển bền vững.
NGUYÊN CHƯƠNG