Chạy chức, chạy quyền là con đường tiến thân của những kẻ cơ hội, là điểm khởi đầu gây ra tham nhũng. Đại hội XI, XII đã cảnh báo và đưa ra nhiều biện pháp phòng, chống căn bệnh nan y này. Ngày 23/9/2019, Bộ Chính trị ban hành Quy định 205-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức, chạy quyền. Đây không chỉ là vấn đề mấu chốt chấn chỉnh công tác cán bộ, mà còn là lời tuyên chiến mạnh mẽ với nạn chạy chức, chạy quyền.
Chạy chức, chạy quyền ở nước nào cũng có và thời nào cũng xuất hiện. Ở nước ta, trong những năm gần đây chạy chức, chạy quyền đã thành một tệ nạn, ảnh hưởng xấu đến công tác cán bộ. Hội nghị TW lần thứ 7, khóa XII chỉ rõ: “Tình trạng chạy chức chạy quyền, chạy tuổi, chạy quy hoạch, chạy bằng cấp, chạy tội…, trong đó có cả cán bộ cao cấp, chậm được ngăn chặn, đẩy lùi”.
Chạy chức, chạy quyền vừa là nguyên nhân gây ra tham nhũng, vừa là hành vi cụ thể của tham nhũng. Đây là vấn đề nhạy cảm, nếu không kiểm soát được hoặc kiểm soát không hiệu quả sẽ dẫn đến hậu quả khôn lường, làm giảm năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng và xói mòn niềm tin của nhân dân. Chống chạy chức, chạy quyền là cuộc đấu tranh khốc liệt, sống còn, vì vậy Đảng chủ trương: Phải “Nhận diện rõ các hành vi chạy chức, chạy quyền”, “Kiểm soát chặt chẽ quyền lực trong công tác cán bộ” và khẩn trương: “Hoàn thiện các quy định, quy chế; cương quyết đấu tranh, xử lý kịp thời, nghiêm minh những sai phạm, không có vùng cấm”.
Trong những năm gần đây, Đảng có nhiều chỉ thị, nghị quyết, quy định về công tác cán bộ; quyết liệt phòng, chống nạn chạy chức, chạy quyền. Nhưng lần này, Quy định 205-QĐ/TW có nhiều điểm mới, mang tính tổng thể, rất cụ thể, chặt chẽ, điểm đúng và trúng vấn đề mấu chốt nhất của cơ chế kiểm soát quyền lực.
Một là: Chỉ rõ 6 hành vi cụ thể nhận diện hành vi chạy chức, chạy quyền: Tạo quan hệ, hối lộ, mua chuộc người có trách nhiệm, chức vụ, quyền hạn để đạt được vị trí, chức vụ, quyền lợi; Tranh thủ mọi lúc, mọi nơi nhất là dịp lễ tết, sinh nhật, sử dụng danh nghĩa tình cảm cá nhân để tặng quà, tiền, bất động sản… nhằm đạt được vị trí, chức vụ, quyền lợi; Lợi dụng các mối quan hệ hoặc sử dụng uy tín của người khác để tác động, tranh thủ, gây sức ép với người có thẩm quyền, nhằm được vào vị trí, chức vụ theo ý đồ cá nhân hoặc nhóm người; Lợi dụng việc nắm được thông tin nội bộ, bất lợi để đặt điều kiện, gây sức ép đối với người có thẩm quyền nhằm được giới thiệu, bổ nhiệm; Dùng xuất thân gia đình, thành tích của mình để đặt điều kiện, đòi hỏi vô lý với người có thẩm quyền nhằm có được vị trí, chức vụ, quyền lợi; Sử dụng các hành vi khác nhằm có được vị trí, chức vụ, quyền lợi.
Hai là: Quy định nghiêm ngặt việc kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ. Đối với cấp ủy, tổ chức Đảng, tập thể lãnh đạo không được bố trí những người có quan hệ gia đình (vợ, chồng, bố mẹ của vợ hoặc chồng, con, anh chị em ruột) cùng đảm nhiệm các chức danh có liên quan như: Bí thư, Phó Bí thư, trưởng ban tổ chức, chủ nhiệm ủy ban kiểm tra cùng cấp ủy; Chủ tịch UBND và người đứng đầu cơ quan nội vụ, thanh tra cùng cấp ở một địa phương. Nghiêm cấm thành viên cấp ủy, tổ chức Đảng, tập thể lãnh đạo để người khác, nhất là vợ, chồng, bố, mẹ, con đẻ, con nuôi, con dâu, con rể, anh chị em ruột lợi dụng chức vụ, quyền hạn, uy tín của mình để thao túng, can thiệp công tác cán bộ. Đối với nhân sự là người đang được xem xét, thực hiện quy trình công tác cán bộ, nghiêm cấm việc trực tiếp hoặc thông qua người khác, phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội để phát tán thông tin không đúng sự thật, tố cáo sai sự thật nhằm đề cao bản thân, hạ thấp uy tín người khác.
Ba là: Đưa ra chế tài nghiêm khắc đối với hành vi chạy chức, chạy quyền và tiếp tay, bao che cho chạy chức chạy quyền. Tùy mức độ vi phạm sẽ bị xử lý đúng theo quy định hiện hành: Nếu bị khiển trách, cảnh cáo, cách chức thì sẽ đưa ra khỏi quy hoạch cán bộ thời hạn tương ứng là 18 tháng, 30 tháng và 60 tháng; không bố trí làm công tác tham mưu, nghiệp vụ tổ chức cán bộ, kiểm tra, thanh tra. Nếu bị khai trừ khỏi Đảng thì xem xét buộc thôi việc hoặc chấm dứt hợp đồng lao động. Đối với các trường hợp chạy chức, chạy quyền hoặc bao che, tiếp tay cho chạy chức, chạy quyền đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự thì phải chuyển hồ sơ sang cơ quan chức năng xem xét, xử lý, nghiêm cấm giữ lại xử lý hành chính.
Nói không với chạy chức, chạy quyền là vấn đề không hề đơn giản và để Quy định 205-QĐ/TW đi vào cuộc sống cũng rất khó khăn, đòi hỏi phải có thời gian. Trước thềm Đại hội Đảng các cấp, nhiệm kỳ 2020-2025, đặt ra yêu cầu đối với cán bộ, đảng viên, nhất là những người đứng đầu phải đề cao trách nhiệm nêu gương “tự kiểm soát”, “tự soi” bản thân, tổ chức mình nhằm nhận diện, “tự chỉnh sửa” và xử lý triệt để dấu hiệu chạy chức, chạy quyền. Tập trung quán triệt quy định của Đảng để giáo dục, thức tỉnh, cảnh báo, răn đe những ai có ý đồ chạy chức, chạy quyền. Chủ động rà soát, xem xét, sàng lọc kỹ không để kẻ cơ hội lọt vào cấp ủy nhiệm kỳ mới.
Không gì qua được tai mắt của dân và không gì giấu nổi dân, để Quy định chống chạy chức, chạy quyền có hiệu quả, tổ chức Đảng các cấp nhất thiết phải biết tôn trọng dân, công khai cho dân biết, lắng nghe dân và huy động tối đa sức mạnh trí tuệ của nhân dân trong thực hiện công tác cán bộ.
NGUYỄN QUANG PHI