Bức tranh kinh tế - xã hội tổng quan năm 2019 đã được các đại biểu phân tích khá thấu đáo trong phiên làm việc của Quốc hội ngày 30/10. Nhiều ý kiến đánh giá từ đầu năm đến nay, tình hình quốc tế diễn biến phức tạp, ảnh hưởng không thuận tới nền kinh tế nước ta, nhưng Việt Nam vẫn có một năm thành công.
 |
| Đại biểu Quốc hội Nguyễn Như So (tỉnh Bắc Ninh) phát biểu tại kỳ họp. Ảnh: DƯƠNG GIANG |
CẢI CÁCH MẠNH MẼ ĐỂ KHÔNG TỤT LẠI PHÍA SAU
Dẫn báo cáo của Chính phủ, đại biểu Vũ Tiến Lộc (Thái Bình) nêu lên một số chỉ số quan trọng, trong đó, cả 12 chỉ tiêu kinh tế xã hội đã hoàn thành. Kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiềm chế dưới 3%; thất nghiệp dưới 4%; tăng trưởng ước đạt 6,8% cho cả năm. Năm 2019 là năm đầu tiên động lực tăng trưởng chính đã đến từ khu vực chế biến, chế tạo. Tỷ trọng xuất khẩu và đầu tư của khu vực kinh tế tư nhân trong nước cũng tăng lên… Việt Nam duy trì được tốc độ tăng trưởng cao nhất ASEAN và nằm trong nhóm các nền kinh tế tăng trưởng tốt nhất ở châu Á. Đó là những thành quả rất quan trọng và không dễ dàng.
Tuy nhiên, về tầm nhìn năm 2020 và những năm tiếp theo, đại biểu Vũ Tiến Lộc cho rằng, chưa thể yên tâm với những con số này. Mục tiêu duy trì nhịp độ tăng trưởng 6,8% là rất gian nan trong bối cảnh kinh tế và thương mại thế giới đang giảm tốc và theo dự báo có khả năng tiến tới ngưỡng suy thoái toàn cầu.
Liên quan tới sự phát triển của cộng đồng doanh nghiệp, theo đại biểu Vũ Tiến Lộc, ở Việt Nam, mặc dù đã đóng góp tới 40% GDP, nhưng ở khu vực kinh tế tư nhân đang có nghịch lý lớn: Chỉ có trên 700 ngàn doanh nghiệp thuộc khu vực doanh nghiệp tư nhân chính thức đóng góp chỉ vẻn vẹn 10% cho GDP, còn lại hơn 30% GDP là thuộc về trên 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, trong đó có 2 triệu hộ kinh doanh có đăng ký. “Không có một nền kinh tế thị trường nào có khu vực bán chính thức và phi chính thức lớn đến như vậy”, đại biểu nói.
Theo đại biểu, về bản chất, hộ kinh doanh cá thể chính là một loại hình doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ nhưng do chưa được định danh rõ ràng về mặt pháp lý, nên với bên ngoài, hộ kinh doanh bị hạn chế về quyền kinh doanh… Trong quan hệ nội bộ, hộ kinh doanh đang thiếu vắng một khung khổ quản trị có hiệu quả và không rõ ràng về trách nhiệm của các cá nhân tham gia. Đại biểu Vũ Tiến Lộc khẳng định, quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh thiếu minh bạch, hộ kinh doanh không được thúc đẩy và hỗ trợ để lớn lên. Hoạt động kinh doanh của các hộ này đang là mảnh đất màu mỡ cho nạn tham nhũng vặt…
Cũng nêu quan điểm về tình hình phát triển khu vực kinh tế tư nhân hiện nay, đại biểu Nguyễn Như So (Bắc Ninh) cho biết: Trong 9 tháng năm 2019, vốn đầu tư ở khu vực ngoài nhà nước đã đạt 624,6 nghìn tỷ đồng, tăng 16,9% so với cùng kỳ năm 2018, cao nhất trong khu vực kinh tế. Sự chuyển dịch cơ cấu này thể hiện kinh tế tư nhân là một trong những động lực quan trọng, đóng góp trên 40% GDP, tạo ra 1,2 triệu việc làm mỗi năm. Tuy nhiên, kinh tế trong khu vực tư nhân vẫn phát triển dưới tiềm năng, chưa bứt phá được, chưa thể hiện là trụ cột mới của nền kinh tế.
Để giải quyết nút thắt này, đại biểu Nguyễn Như So cho rằng, cần nâng cao năng lực cạnh tranh của kinh tế tư nhân. Đại biểu đề nghị, cần có sự đột phá về cơ chế chính sách nhằm xóa bỏ rào cản phát triển doanh nghiệp tư nhân. Đây là điều kiện tiên quyết để người dân an tâm, hồ hởi bỏ tiền ra làm ăn, gia tăng hiệu quả kinh tế. Cùng với đó, Nhà nước cần thay đổi mạnh mẽ từ can thiệp hỗ trợ quản lý, tăng cường nguồn lực hỗ trợ đất đai, nguồn vốn tín dụng đào tạo nhân lực liên kết với các thành phần kinh tế để thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân tăng trưởng và có chất lượng cao, tương xứng với tiềm năng. Đồng thời, cần xác định chất lượng nguồn nhân lực là chìa khóa để kinh tế tư nhân phát triển bền vững, tập trung phát triển nguồn nhân lực thông qua đổi mới căn bản toàn diện giáo dục đào tạo theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa theo Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị về nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác, sử dụng và phát huy các nguồn lực của nền kinh tế.
NÂNG CAO TRÌNH ĐỘ LAO ĐỘNG VÀ ĐẨY MẠNH ỨNG DỤNG KHOA HỌC
Cho rằng kinh tế Việt Nam phát triển nhanh, ổn định nhưng vẫn là quốc gia có thu nhập trung bình thấp, chưa hóa rồng, hóa hổ, đại biểu Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ) cho rằng, tăng trưởng của Việt Nam là nhanh, bình quân 7%/năm trong hơn 20 năm, tuy nhiên, xét về số tuyệt đối, GDP của thế giới ngày một cách xa so với Việt Nam. Cách đây 30 năm, GDP bình quân đầu người của thế giới hơn Việt Nam 3.900 USD, đến nay khoảng cách đã là hơn 8.000 USD, và khoảng cách vẫn tăng qua các năm. Nói cách khác, Việt Nam đi được nhiều bước, có lúc tốc độ tăng trưởng cao vào tốp đầu của khu vực và thế giới, song đó là những bước ngắn, nên vẫn tụt hậu so với nhiều quốc gia khác trên thế giới dù bước chậm, nhưng lại đi được những bước dài hơn.
“Số liệu cho thấy, chúng ta đang tụt hậu ngày càng xa hơn về kinh tế. Nguy cơ này Đảng đã chỉ ra từ nhiều năm trước, nhưng vẫn là nguy cơ thường trực, khó khắc phục, cần có đột phá để thay đổi. Đồng thời, nếu không khắc phục được bất cập mà Chính phủ đã chỉ rõ trong báo cáo, Việt Nam có nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình”, đại biểu Hoàng Quang Hàm lưu ý.
Trong điều kiện thế giới và khu vực nhiều biến động, khó lường, đại biểu cho rằng, giải pháp của Chính phủ đưa ra là đầy đủ và toàn diện nhưng với nội lực, bối cảnh như vậy cần có mũi nhọn đột phá trọng tâm để thoát khỏi nguy cơ tụt hậu và rơi vào bẫy thu nhập trung bình.
Đại biểu nêu lên ba vấn đề cốt lõi cần giành nguồn lực, thực hiện bằng được để tăng trưởng theo chiều sâu. Đó là trình độ lao động; phát triển, ứng dụng khoa học công nghệ và khởi nghiệp sáng tạo.
THU PHƯƠNG - THANH VÂN