Tổng Bí thư Đỗ Mười: Người học trò xứng đáng của Chủ tịch Hồ Chí Minh

“Những ai có điều kiện tiếp cận, gặp gỡ, gần gũi với đồng chí Đỗ Mười đều dễ dàng nhận thấy ở đồng chí, một cuộc sống thật giản dị, thanh bạch, khiêm tốn và cả khoan dung độ lượng, một bộ óc sáng suốt đầy trí tuệ vì Đảng, vì dân, vì nước, luôn luôn say mê vì sự nghiệp của nước, của dân, của Đảng”, ông Vũ Hữu Ngoạn, nguyên Phó Viện trưởng Viện Mác - Lênin - Hồ Chí Minh, nguyên Thường trực Ban Chỉ đạo Biên soạn Văn kiện Đảng toàn tập, người có “cơ duyên” được gần gũi, tiếp xúc trực tiếp với đồng chí Đỗ Mười mấy chục năm nay, đã viết về Tổng Bí thư Đỗ Mười như vậy. Báo Bà Rịa - Vũng Tàu trân trọng giới thiệu bài viết: “Tổng Bí thư Đỗ Mười: Người học trò xứng đáng của Chủ tịch Hồ Chí Minh” của ông Vũ Hữu Ngoạn.

Tổng Bí thư Đỗ Mười với học sinh tỉnh Long An. Ảnh: Xuân Lâm

Kể từ tháng 6-1991, đồng chí Đỗ Mười giữ trọng trách Tổng Bí thư của Đảng, tôi có dịp được tháp tùng đồng chí trong một số cuộc thăm và làm việc ở các địa phương, được đồng chí trực tiếp gặp và trao đổi tại phòng làm việc của Tổng Bí thư. Do vậy, tôi có dịp hiểu biết thêm phong cách, đức độ, cùng tầm trí tuệ sâu sắc của đồng chí Đỗ Mười. Cùng một vấn đề, đồng chí trăn trở, suy nghĩ, lật đi lật lại, gợi ý nhiều lần, đặt câu hỏi nhiều lần cho nghiên cứu, với thái độ rất cởi mở, dân chủ, lắng nghe. Đồng chí rất coi trọng thực tiễn, kết hợp nhuần nhuyễn lý luận với thực tiễn, khích lệ đổi mới tư duy, đồng thời cũng rất coi trọng nguyên tắc. Tôi thấy mình được trưởng thành và sắc bén thêm nhiều về chính trị, tư tưởng, lý luận.

Đồng chí Đỗ Mười ít khi đọc bài viết sẵn mà thường nói vo. Người ta thấy đồng chí nói vo nhưng rất chặt chẽ, logic, sinh động, càng sôi nổi, càng nói càng hay, càng cuốn hút người nghe. Còn về những bài viết, những dự thảo văn kiện, đồng chí thường góp ý kiến về nội dung, trước khi dự thảo văn kiện. Đồng chí có thói quen xem xét rất tỉ mỉ, cặn kẽ, chú ý từng câu chữ, từng dấu chấm phẩy, đảm bảo tính chính trị thực tiễn và phù hợp với yêu cầu phát triển sáng tạo lý luận.

Noi gương các đồng chí Tổng Bí thư tiền bối, đồng chí Đỗ Mười với cương vị Tổng Bí thư đã là người đứng đầu thể hiện tính tiên phong của Đảng về phương diện tư tưởng, công tác lý luận. Có lý luận để dẫn đường, để làm cơ sở cho đường lối, quan điểm, chính sách và tổ chức hành động đúng đắn. Chỉ trong thời gian ngắn, đồng chí Đỗ Mười đã để lại dấu ấn sâu sắc cho những quan điểm, chính sách và thái độ đúng đắn như: Phát huy nội lực là chính, đồng thời tranh thủ ngoại lực, hội nhập mà không hòa tan, đa phương hóa đa dạng hóa trong hoạt động đối ngoại. Việt Nam sẵn sàng là bạn với tất cả các nước, bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc, bình thường hóa quan hệ với Mỹ; xây dựng kinh tế là trung tâm, xây dựng Đảng là then chốt; phát huy dân chủ cơ sở để làm cho Nhà nước trong sạch, vững mạnh; xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam; cổ phần hóa một bộ phận doanh nghiệp Nhà nước.

Sau khi thôi nhiệm vụ Tổng Bí thư, đồng chí Đỗ Mười đã nói với tôi: “Chú cộng tác với tôi, cùng nhau nghiên cứu những vấn đề lý luận, về mô hình chủ nghĩa xã hội của nước ta, về đường lối quan điểm và chính sách của Đảng...”. Vì vô cùng quý trọng và cảm phục đồng chí Đỗ Mười, tôi đã sẵn sàng và dốc lòng thực hiện. Do vậy, tôi càng có dịp tiếp xúc, làm việc trực tiếp với đồng chí Đỗ Mười, hàng ngày, hàng tuần, nhiều khi ngoài giờ, có khi cả thứ Bảy, Chủ nhật. Tôi cảm động và càng quý trọng đồng chí. Tôi nghĩ rằng, đồng chí Đỗ Mười là một trong số những người đứng hàng đầu học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và nói chung cả hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh. Trước hết, đó là tấm gương mẫu mực - cần, kiệm, liêm, chính.

Khi đương chức cũng như khi nghỉ công tác, đồng chí Đỗ Mười  thường mong sao nhân dân ta, Đảng và Nhà nước ta tiết kiệm để đầu tư cho phát triển. Đồng chí thường nhận xét, hiện nay có một bộ phận trong xã hội tiêu dùng vượt quá trình độ của nền kinh tế. Đồng chí lo lắng nhiều về tình trạng lãng phí tài nguyên, đặc biệt là là đất đai - thứ tư liệu sản xuất quý nhất của nước ta. Đồng chí cho rằng, những kỳ cuộc khai trương, khởi công, khánh thành, lễ hội là cần thiết, chi phí cho nó là cần thiết, song hiện nay quá nhiều, còn tình trạng phô trương hình thức, rất lãng phí. Tôi thật sự quý trọng và cảm phục đồng chí, có thể nói cần, kiệm, liêm, chính đã thành nếp sống, thành máu thịt của đồng chí Đỗ Mười, mà con người đã cần, kiệm, liêm, chính tất yếu cũng chí công vô tư.

Đồng chí là một tấm gương suốt đời học tập, tự học tập nâng cao trình độ hiểu biết. Về phương tiện này, đồng chí đã tiếp thu được giáo huấn của Lênin: Học, học nữa, học mãi. Nhà đã ít phòng và không lớn, đồng chí vẫn dành một phòng để làm thư viện lưu trữ hàng vạn tài liệu, sách. Khi còn công tác cũng như khi đã nghỉ, đồng chí luôn luôn miệt mài đọc sách. Đồng chí thường trích những ý hay, ý đúng của sách để gửi cho các đồng chí lãnh đạo của Đảng và Nhà nước tham khảo. Bộ sách Tư bản luận của Mác dày là thế, mà thấy bút tích đánh dấu của đồng chí Đỗ Mười ở rất nhiều trang, có khi ở chương nói về hàng hóa, có khi ở chương nói về tín dụng, ngân hàng, lại có khi về chương địa tô... Những dấu vết chì màu đỏ, màu vàng, màu xanh đồng chí Đỗ Mười đã để lại ở rất nhiều sách, đặc biệt ở các sách kinh điển và Hồ Chí Minh.

Nhờ tổng kết thực tiễn và đọc sách, đồng chí đã trao đổi không biết bao nhiêu lần về lý luận với các cán bộ cao cấp, với các cán bộ lý luận. Đồng chí Đỗ Mười đã nhiều lần nói về một sắc lệnh của Bác Hồ ký năm 1947 có câu: “Các doanh nghiệp phải chia lãi cho công nhân”. Đây là vấn đề rất sâu về lý luận và thực tiễn. Lý luận của chủ nghĩa Mác đã chỉ rõ tiền lương công nhân, về hình thức thì do chủ doanh nghiệp trả (nếu là quốc doanh thì do Nhà nước trả), nhưng thực chất là công nhân lĩnh cái do chính mình làm ra. Cả tiền lãi cũng do công nhân tạo ra. Vì thế, chia lãi cho cả công nhân mới là công bằng.

Tôi còn nhớ hậu quả của chế độ bao cấp lâu ngày dẫn đến thiếu động lực phát triển, thiếu hàng hóa, lạm phát tăng lên trên 700%, giá cả tăng lên vùn vụt từng ngày. Khi giữ trọng trách Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, đồng chí Đỗ Mười đã thực hành chính sách một thị trường, chuyển cơ chế hai giá sang cơ chế một giá, bù giá vào lương, bỏ chế độ tem phiếu và sổ mua hàng, sổ mua lương thực, không phát hành thêm tiền mà nâng lãi suất tiền gửi ngân hàng để thu tiền về. Đồng thời, khuyến khích cán bộ, sinh viên công tác và học tập ở nước ngoài mang hàng về nước, miễn thuế... Những chính sách và biện pháp đó cùng với đẩy mạnh sản xuất, trước hết là lương thực theo Nghị quyết 10 của Bộ Chính trị, đã góp phần nhanh chóng ổn định đời sống nhân dân. Ở đây nhiều vấn đề lý luận khá phong phú, đa dạng mà chúng ta đang nghiên cứu.

Những ai có điều kiện tiếp cận, gặp gỡ, gần gũi với đồng chí Đỗ Mười đều dễ dàng nhận thấy ở đồng chí, một cuộc sống thật giản dị, thanh bạch, khiêm tốn và cả khoan dung độ lượng, một bộ óc sáng suốt đầy trí tuệ vì Đảng, vì dân, vì nước, luôn luôn say mê vì sự nghiệp của nước, của dân, của Đảng. Đồng chí Đỗ Mười là một người học trò xứng đáng của Bác Hồ, một con người mà tôi vô cùng quý trọng và cảm phục.

VŨ HỮU NGOẠN
(Nguyên Phó Viện trưởng Viện Mác - Lênin - Hồ Chí Minh)