ĐỪNG ĐỂ NHỮNG NGÔI NHÀ CỔ BIẾN MẤT

Một ngôi nhà cổ ở thị trấn Phước Long Thọ - huyện Đất Đỏ. Ảnh: H.T.

Hiện nay, ở Bà Rịa – Vũng Tàu còn một số ngôi nhà cổ nằm rải rác trên địa bàn TX Bà Rịa, thị trấn Long Điền và các xã An Nhứt (huyện Long Điền), Phước Long Thọ, Phước Thạnh (huyện Đất Đỏ). Những ngôi nhà này mang dấu ấn đặc trưng về phong tục tập quán và nếp sống của người Việt cách đây hàng thế kỷ.

Cấu trúc của những ngôi nhà cổ này thường theo hình chữ đinh hoặc chữ nhất có thêm gian nhà phụ để chứa dụng cụ sản xuất và một sân phơi. Nhà lợp mái ngói âm dương, có ba gian trên và ba gian dưới, xung quanh thưng bằng ván gỗ. Ba gian trên làm nơi thờ tự và tiếp khách, ba gian dưới dùng cho người nhà sinh hoạt, nghỉ ngơi và chứa lương thực dự trữ. Phía trước nhà là khoảng không gian để thư giãn, được bố trí một hòn non bộ, trồng vài chậu mai vàng, mai chiếu thủy, thiên tuế hoặc nguyệt quế… tỏa hương thơm ngát bốn mùa.

Những ngôi nhà cổ này gắn liền với một giai đoạn lịch sử quan trọng, là nơi dừng chân của cha ông ta trong buổi đầu đi khai hoang lập nghiệp. Nó còn là nhân chứng trong suốt quá trình con người đấu tranh với những biến cố của thiên nhiên và lịch sử để tồn tại. Những ngôi nhà này cũng mang đậm nét văn hóa đặc thù của nhiều thế hệ gắn liền với truyền thống đạo lý "uống nước nhớ nguồn", tôn ti trật tự, mối quan hệ gắn bó trong gia đình, họ hàng, dòng tộc…

Hiện nay, những ngôi nhà cổ này đang có nguy cơ biến mất. Nhiều gia đình do kinh tế khó khăn không có điều kiện sửa sang, lâu ngày nhà bị sụp đổ. Ngược lại, có người làm ăn khấm khá nhưng lại muốn đập bỏ để xây nhà mới. Có người do vô tình không hiểu hết giá trị văn hóa của hiện vật nên đã bán dần những vật dụng thờ tự cho những người sưu tầm đồ cổ…

Thiết nghĩ, các ngành chức năng của tỉnh cần nghiên cứu giải pháp để kịp thời cứu những ngôi nhà cổ còn lại. Nên chăng sớm cho tiến hành kiểm kê, chọn lọc một số nhà cổ điển hình, trên cơ sở đó đề xuất biện pháp bảo tồn, gìn giữ để phục vụ cho công tác nghiên cứu, giáo dục và tham quan du lịch.

Song An