9 giờ sáng 16-5-2019, cảnh sát Tây Ban Nha phối hợp với cảnh sát Pháp bất ngờ xông vào một ngôi nhà nằm ở ngoại ô thành phố Sallanches thuộc vùng núi Alps, phía đông nước Pháp, bắt giữ José Antonio Urruticoetxea Bengoetxea. Người này có bí danh Josu Ternera, là lãnh đạo tổ chức ly khai ETA, bị Cảnh sát quốc tế (Interpol) phát lệnh truy nã đỏ từ năm 2002 với cáo buộc tội ác chống lại loài người…
 |
| Josu Ternera trong một đại hội của ETA. |
ETA LÀ GÌ
Sinh ngày 24-12-1950, Josu Ternera gia nhập ETA từ năm 18 tuổi, hoạt động bí mật tại thành phố Biscay với nhiệm vụ tuyên truyền chính trị. Tháng 5-1971, sau vụ bắt cóc ông Eugen Beilh, Tổng Lãnh sự Đức tại thành phố San Sebastian để trao đổi với một thành viên của ETA là Burgos bị cảnh sát Tây Ban Nha giam giữ, Josu Ternera phải chạy sang Franca, Brazil để trốn lệnh truy nã. Tại đây, Josu Ternera từ bỏ vai trò chính trị để chuyển sang hoạt động quân sự cho ETA.
Được Mikel Irastorza thành lập ngày 30-7-1959, ETA là tên viết tắt của “Euskadi Ta Askatasuna - Tự do cho xứ Basque”. Đây là một tổ chức vũ trang mà thành viên của nó chủ yếu gồm những người Basque với mục tiêu giành lại độc lập cho xứ Basque - một vùng đất thuộc Tây Ban Nha, nằm ở phía bắc Tây Ban Nha và tây nam nước Pháp. Kể từ khi ra đời cho đến tháng 8-2010, với sự hỗ trợ về mặt vũ khí, chất nổ của IRA (Ireland Republic Army - Đạo quân Cộng hòa Ái Nhĩ Lan - cũng đấu tranh vũ trang để đòi tách ra khỏi Vương quốc Anh), ETA đã gây ra hơn 100 vụ tấn công khủng bố, giết chết ít nhất 850 người và làm hơn 3.000 người khác bị thương, trong đó đáng kể nhất là vụ đánh bom bằng xe hơi ở thủ đô Madrid hồi tháng 9-1985, giết chết một nhân viên người Mỹ của Tập đoàn Johnson & Johnson là Eugene Kent Brown cùng 16 người khác bị thương. Tháng 7-1986, ETA đánh bom trung tâm thương mại Plaza Repubilca Propleberia khiến 12 nhân viên bảo vệ thiệt mạng, 50 khách mua sắm bị thương. Đến tháng 6-1987, ETA đánh bom trung tâm thương mại Barcelona, giết chết 21 người, bị thương 15, trong đó có 1 gia đình gồm 6 người chết hết. Tháng 12-2006, ETA đánh bom công trình xây dựng sân bay quốc tế Madrid. Vụ nổ khiến tòa nhà dự định làm sảnh đón khách sụp đổ, giết chết 72 công nhân…
 |
| Hiện trường vụ đánh bom nhà ga sân bay Madrid do ETA thực hiện. |
Với những tội ác kể trên, ETA bị Tây Ban Nha, Pháp, Vương quốc Anh, Mỹ, Canada và Liên minh châu Âu liệt vào danh sách khủng bố. Một số lãnh đạo của ETA bị Interpol phát lệnh truy nã toàn cầu, trong đó có Josu Ternera. Đứng trước nguy cơ bị tiêu diệt, ngày 5-9-2010, ETA tuyên bố ngừng bắn. Ngày 20-10-2011, ETA xác nhận sẽ chấm dứt mọi hoạt động vũ trang. Ngày 24-11-2012, ETA cho biết đã sẵn sàng để thương lượng với Chính phủ Tây Ban Nha. Đến ngày 4-4-2017, ETA phá hủy toàn bộ vũ khí và ngày 16-4-2018, ETA chính thức giải thể cả cánh chính trị lẫn cánh vũ trang. Tuy nhiên, Cơ quan Cảnh sát quốc tế Interpol vẫn cương quyết đưa ra trước công lý những thành viên của ETA đã phạm phải tội ác chống lại loài người.
VAI TRÒ CỦA JOSU TERNERA TRONG ETA
Sau một thời gian chạy sang Franca, Brazil để trốn lệnh truy nã vì có liên quan trực tiếp đến vụ bắt cóc Tổng lãnh sự Đức tại thành phố San Sebastian, đầu tháng 7-1972, Josu Ternera quay trở lại Madrid, thủ đô Tây Ban Nha. Tại đây, trong một buổi họp, David Pla, kẻ lãnh đạo ETA lúc ấy đã đề cử Josu Ternera cầm đầu cánh vũ trang, và được các thành viên chủ chốt của ETA chấp thuận.
Chỉ hơn nửa tháng sau khi nhậm chức, ngày 15-7-1972 Josu Ternera chỉ huy một nhóm ETA vũ trang tấn công nhà máy Orbegozo, thị xã Hernani, lấy đi 4 triệu pesetas (đơn vị tiền tệ Tây Ban Nha). Đến ngày 28-7-1972, Josu Ternera tiếp tục cướp chiếc xe chở tiền cho Ngân hàng Biscay ở thị trấn Pasajes, thành phố Guipuzcoa, lấy được 12 triệu pesetas. Ngày 6-12 cùng năm, Josu Ternera cầm đầu cuộc tấn công vào Công ty chuyển tiền Hernani Union rồi biến mất với số tiền 9 triệu pesetas.
Ngày 21-1-1973, Josu Ternera tổ chức vụ đánh bom chung cư Casa Cuartel, thành phố Zaragoza khiến 16 dân thường thiệt mạng, trong đó có 6 trẻ em. Trong vụ tấn công này, ETA đã chuẩn bị 3.000kg thuốc nổ. Một phần của số thuốc nổ ấy được dùng để giết chết Thủ tướng Tây Ban Nha là Louis Carrero Blanco bằng cách đặt ngầm dưới lòng đường rồi kích hỏa khi chiếc xe của ông Blanco đi qua. Đây được xem là một thành công lớn nhất của ETA. Năm 1980, Josu Ternera trực tiếp bắn chết thương nhân Luis Maria Hergueta Guinea. Đến năm 1987, một lần nữa Josu Ternera lại cầm đầu vụ tấn công vào doanh trại của lực lượng bảo vệ dân sự ở Zaragoza, giết chết 11 người. Cũng trong năm này, Josu Ternera chủ mưu thực hiện vụ đánh bom bãi đậu xe dưới tầng hầm siêu thị Hypercor ở thành phố Barcelona, khiến 21 người chết, 45 người bị thương, 22 người tàn tật suốt đời. Chưa hết, tháng 12-2009, Josu Ternera còn lên kế hoạch bắt cóc Chủ tịch Liên minh châu Âu Jean Claude Juncker nhưng vì nhiều lý do, âm mưu này chưa thực hiện được.
Sau những vụ tấn công khủng bố ấy, Josu Ternera bị cảnh sát Tây Ban Nha và Cơ quan tình báo nội địa Pháp DGSL săn lùng ráo riết. Đến năm 2002, Interpol chính thức phát lệnh truy nã đỏ trên toàn thế giới đối với Josu Ternera vì tội ác chống lại loài người. Khi ETA chính thức giải thể cả cánh chính trị lẫn cánh vũ trang vào tháng 4-2018, việc tìm bắt Josu Ternera trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết vì tin tình báo cho biết Josu Ternera đang tìm cách liên lạc với nhóm Hồi giáo cực đoan al Qaeda, hoạt động tại vùng Catalunya thuộc thành phố Barcelona. Đây cũng chính là nhóm đã tổ chức đánh bom ga tàu điện ở Madrid năm 2004, giết chết 191 người, và vụ đâm xe tải vào một đám đông khi họ đang đi bộ ở khu du lịch Las Ramblas hồi tháng 8-2017, giết chết 13 người cùng hơn 100 người khác bị thương.
SA LƯỚI
Tối ngày 15-5-2019, cảnh sát tây Ban Nha nhận được tin của một nhóm tình báo viên, cho biết Josu Ternera đang ẩn náu tại một ngôi nhà thường được dùng làm nơi lưu trú cho khách du lịch ở thị xã Sallanches thuộc vùng Alps, nước Pháp, gần biên giới với Thụy Sĩ, Italia. Thị xã này có khoảng 16.000 dân, từ lâu đã nổi tiếng là thiên đường thể thao mùa đông.
Lập tức, cảnh sát Tây Ban Nha phối hợp với Cơ quan tình báo nội địa Pháp DGSL lên kế hoạch đột kích ngôi nhà nơi Josu Ternera ẩn náu. Đúng 9 giờ sáng ngày 16-5, các đặc vụ đồng loạt ập vào rồi nhanh chóng bắt giữ ông ta, khi ấy đang ngồi xem tivi. Josu Ternera bị áp giải về nhà tù Bonneville. Đến sáng ngày 17-5, Josu Ternera được đưa ra văn phòng công tố Paris để định ngày xét xử.
Theo công tố viên Patrice Guigon, ngay sau hôm bị bắt, Josu Ternera nói rằng ông ta gặp phải nhiều vấn đề về sức khỏe và yêu cầu được cho đi bệnh viện. Tuy nhiên, các bác sĩ sau khi thăm khám đã kết luận “Josu Ternera hoàn toàn có thể ở trong nhà tù mà không gặp phải nguy hiểm gì”.
Theo Bộ trưởng Nội vụ Tây Ban Nha Fernando Grande-Marlaska, việc bắt giữ Josu Ternera là một ưu tiên tối đa. Ông cho biết: “Sự hợp tác giữa cảnh sát Tây Ban Nha và cảnh sát Pháp là yếu tố quyết định trong việc thực thi pháp luật đối với những kẻ cầm đầu tổ chức khủng bố ETA”. Luật sư Carmen Ladrón de Guevara, đại diện Hiệp hội các nạn nhân của ETA nói với hãng tin AP tại Madrid: “Một thời gian dài, Ternera đã là biểu tượng của sợ hãi. Nhưng bây giờ chúng ta có thể ngủ yên…”.
VŨ CAO
(Theo Nhân chứng Toàn cầu)