Nhằm phục vụ cho công cuộc khai phá, mở đất ở xứ Mô Xoài (BR-VT ngày nay), các bậc tiền nhân đã kế thừa và phát triển các nghề: trồng lúa nước, rèn, làm muối, đánh bắt thủy hải sản, dệt chiếu, làm bánh tráng, nấu rượu, đúc đồng, chế tác đá… Bảo tàng tỉnh đã tái hiện một phần không gian về cuộc sống của cư dân Mô Xoài thời bấy giờ với những nghề đặc trưng, tiêu biểu.
 |
| Gian trưng bày nghề làm muối. |
Nghề trồng lúa nước
Đến với tổ hợp trưng bày này, du khách như đang được đến cánh đồng lúa vào mùa thu hoạch, khung cảnh thiên nhiên yên bình, với những mái nhà tranh bình dị. Nơi đây trưng bày các hiện vật thể hiện quy trình trồng lúa nước, từ công đoạn làm đất, gieo sạ, chăm bón đến lúc thu hoạch, vận chuyển và chế biến: cày, thúng đựng lúa, gàu giai dùng để tát nước, đòn xóc gánh lúa, xe bò vận chuyển lúa từ ruộng về nhà, xà quạt để làm sạch lúa, cối xay lúa, cối giã gạo. Những hiện vật này được sưu tầm từ xã An Nhứt (huyện Long Điền).
Nghề làm bánh tráng
Là nghề gắn liền với nghề trồng lúa nước, bộ sưu tập gồm các hiện vật: vại ngâm gạo, cối xay bột, ang đựng bột, bếp lò, nồi hơi, khuôn tráng bánh, gáo múc bột, vá tráng bánh, tim khơi bánh, ống tre, liếp phơi. Xem các hiện vật trưng bày, du khách sẽ hiểu rõ hơn về quy trình làm nghề bánh tráng: ngâm gạo, xay bột, pha chế bột, tráng bánh và phơi bánh.
Nghề đánh bắt thủy hải sản
BR-VT có nhiều làng chài lâu đời như: Thắng Nhất, Thắng Nhì, Thắng Tam (TP. Vũng Tàu), Phước Tỉnh (Long Điền), Phước Hải (Đất Đỏ), Bình Châu (Xuyên Mộc). Tổ hợp giới thiệu một số dụng cụ đánh bắt thủy hải sản như: các loại lưới rùng, lưới bén, lưỡi câu cá, lưỡi câu mực, vợt vớt cá, chài… Ngoài ra, còn có một số vật dụng đánh bắt ven sông, đầm, hồ như: Đinh ba, giáo, nơm, ống trúm bắt lươn, bung, giỏ đựng cá…
Nghề rèn
Được ra đời trong quá trình khai hoang, mở ấp lập làng của người Việt khi vào xứ Mô Xoài. Bộ sưu tập gồm bếp lò, bễ hơi, đe, các loại búa, kìm, kẹp. Sản phẩm nghề rèn rất đa dạng như: lưỡi cày, liềm cắt lúa, lưỡi hái, cuốc, xẻng, phảng phát bờ, móng bò…
Nghề làm muối
Tổ hợp mô phỏng khung cảnh thu hoạch muối thủ công với không khí nhộn nhịp, khẩn trương tại Chợ Bến (xã An Ngãi, huyện Long Điền). Nghề làm muối ở đây có từ lâu đời, sản phẩm đạt chất lượng cao, có thương hiệu ở vùng Nam Bộ. Hiện vật tiêu biểu: trang cào, trang tước, trang rẫy, cây thiên, xà quạt lấy nước, bộ quang gánh, thúng, cào muối sử dụng trong lúc thu hoạch…
Nghề nấu rượu
Tổ hợp giới thiệu các hiện vật liên quan đến nghề nấu rượu thủ công: nồi nấu cơm, nia dùng để trộn cơm nguội với men rượu, chum ủ cơm rượu, lò nấu, nồi nấu cơm rượu, cơ dẫn rượu, hũ đựng rượu.
Nghề dệt chiếu thủ công
Tổ hợp trưng bày các hiện vật: khung dệt, go, văng để luồn từng sợi cói, sau đó dùng lược hoặc go để dệt chiếu. Người xem sẽ hiểu thêm về quy trình dệt chiếu như sau: Trước khi dệt phải mắc sợi dọc luồn qua go và đòn nêm, mắc 2 sợi dọc phía bên chiếu, phần giữa mắc 1 sợi. Khi dệt, một người cầm go mà giật, còn người kia cuốn đầu sợi cói vào đầu nhọn của văng để đưa cói vào. Dệt xong, người dệt túm các sợi đay vừa cắt gim gài sâu vào yếm chiếu, cắt bỏ các sợi đay thừa là hoàn thành sản phẩm.
Nghề thủ công đúc đồng
Giới thiệu tổ hợp đúc đồng tái hiện quy trình đúc đồng thủ công tại xã An Nhứt (huyện Long Điền). Đây là nghề truyền thống, có sản phẩm rất đa dạng. Tổ hợp trưng bày các nhóm hiện vật: đồ dùng sinh hoạt (nồi đồng, ấm đồng, mâm đồng, muôi đồng…), đồ thờ cúng (chân đèn, lư, đỉnh), đồ thờ tự (chuông, đại hồng chung, tượng Phật), đồ nhạc khí (cồng chiêng, chập chã, kèn). Mỗi loại sản phẩm có một loại khuôn khác nhau.
Nghề chế tác đá mỹ nghệ
Nghề thủ công chế tác đá mỹ nghệ tập trung chủ yếu tại phường Tân Phước và xã Tân Hòa, TX. Phú Mỹ - nơi có nguồn nguyên liệu đá hoa cương dồi dào. Các sản phẩm đa dạng như: đèn tứ giác, đèn bát giác, đèn tròn sư tử, voi, hổ, khỉ, chó, hà mã, cú mèo, thỏ, ếch… dùng để trang trí các di tích, dinh thự, khuôn viên, công viên hay xuất khẩu sang các nước khu vực Đông Nam Á, châu Á. Hiện vật tiêu biểu được trưng bày tại đây như: đèn tứ giác, đèn lục giác, đèn bát giác, đèn tròn trang trí sân vườn các loại linh thú: hà mã, cú mèo, ếch, chó, voi, khỉ….
NGUYỄN DUYÊN
(Còn nữa)